MLZO – czym pachnie pleśń?

Opracowana metoda pomiarowa pozwala szybko wykryć biodeteriorację (niszczenie) spowodowaną rozwojem grzybów pleśniowych na obiektach. Prezentowana metoda pozwala w ciągu 2–3 godzin ocenić ryzyko zniszczenia obiektu przez grzyby. Jest to czas znacznie krótszy w porównaniu z klasycznymi, mikrobiologicznymi metodami hodowlanymi, trwającymi do 2 tygodni. Metoda ta istotnie zwiększyła sprawność zarządzania ryzykiem i ochroną materialnych dóbr kultury, ograniczając przy tym straty materialne i społeczne. Zyskała ona uznanie międzynarodowe i była prezentowana na konferencjach zagranicznych poświęconych ratowaniu dziedzictwa kulturowego. Opisana metoda ma przełomowe znacznie dla konserwatorów, istotnie wpływa na działalność światowych instytucji kultury zajmujących się zarządzaniem ochroną dziedzictwa kulturowego.

Wykrycie aktywności pleśni odbywa się na podstawie pomiaru tzw. mikrobiologicznych lotnych związków organicznych (MLZO), emitowanych przez pleśń do otoczenia, na każdym etapie jej rozwoju. Analiza MLZO prowadzona jest w układzie chromatograf gazowy–spektrometr mas (GC-MS). Ta innowacyjna, przełomowa metoda wykrywania aktywności pleśni na obiektach zabytkowych została opracowana w ramach projektu OPUS, finansowanego przez NCN, realizowanego w latach 2013–2016 w Katedrze Mikrobiologii, w Instytucie Nauk o Jakości i Zarządzania Produktem UEK. Etapy realizacji projektu były opisywane w kolejnych artykułach (Sawoszczuk, Syguła-Cholewińska, 2017)[1] publikowanych w czasopismach z listy filadelfijskiej. Najważniejszą pracą jest artykuł (Sawoszczuk, Syguła-Cholewińska, del Hoyo-Meléndez, 2015)[2] , w którym opisano cały proces optymalizacji metody pomiarowej. Artykuły zyskały popularność wśród naukowców, ale przede wszystkim wśród konserwatorów i muzealników na całym świecie. Szczególne międzynarodowe uznanie metoda ta znalazła wśród Oficerów Integrated Pest Management (IPM), którzy otrzymali narzędzie do szybkiej oceny zmian mikrobiologicznych zachodzących na obiektach, dzięki któremu mogą oni sprawnie zarządzać ryzykiem skażenia lub zniszczenia obiektów światowego dziedzictwa kultury i zachować to dziedzictwo dla przyszłych pokoleń. Wiele instytucji muzealnych wdrożyło opracowaną metodę w system zarządzania IPM, służący przeciwdziałaniu niszczeniu zbiorów przez owady i mikroorganizmy, ponieważ pozwala ona znacznie ograniczyć straty w zbiorach. Opracowana metoda może być z powodzeniem stosowana również do bardzo szybkiego wykrywania aktywnych pleśni niszczących produkty spożywcze, materiały budowlane, czy uprawy roślinne. Olbrzymią zaletą tej metody jest znacznie skrócony czas uzyskania wyników (2-3 godzin), w porównaniu z klasyczną metodą mikrobiologiczną, w której badania trwają nawet do 2 tygodni, co pozwala uniknąć strat materialnych i strat w wymiarze kulturowo-społecznym.


[1] http://dx.doi.org/10.1186/s40494-017-0133-6

[2] http://dx.doi.org/10.1016/j.chroma.2015.07.059